काठमाडौं, ४ चैत । कोरोनाभाइरसको नयाँ भेरिअन्ट डेल्टाक्रोन नेपालमा पनि भित्रिन सक्ने कुरालाई दृष्टिगत गर्दै ‘सावधानीपूर्वक निगरानीका काम जारी राखिएको’ स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयका अधिकारीहरूले बताएका छन् । त्यसका लागि भाइरसको भेरिअन्ट चिन्न जीन सीक्वन्सिङ गर्ने काम निरन्तर भइरहेको उनीहरूको भनाइ छ । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन डब्ल्यूएचओले मार्च ९ मा उक्त नयाँ भेरिअन्ट पत्ता लागेको घोषणा गरेको थियो । डेल्टाक्रोनको सङ्क्रमण युरोप, उत्तर अमेरिका र दक्षिण अमेरिकामा भेटिएको छ ।

के गर्दैछ नेपाल ?
स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार सरकारले नेपालभित्रै वा अन्यत्रबाट पनि नेपालमा नयाँ किमिमका कोरोनाभाइरस भित्रिन सक्ने ठानेर त्यसै अनुसारका परीक्षणलाई जारी राखेको छ । मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समिरकुमार अधिकारीले त्यस्तो काम डब्ल्यूएचओसँग ‘नियमित सम्पर्कमा रहेर’ गर्ने गरिएको बताए । उनले भने, ‘नेपाल सरकारले कुनै पनि नयाँ भेरिअन्ट हाम्रै भूगोलभित्र वा हाम्रा छिमेकी देशहरूमा वा विश्वका कुनै पनि ठाउँहरूमा देखा पर्न सक्छन् र त्यो सङ्क्रमण आइहाल्यो भने फैलिन सक्छ भन्ने ठानेर काम गरिरहेको छ।’ ‘त्यस कुराको प्राविधिक ठम्याइ, प्राविधिक भोगाइ, हामीले विगतमा प्राप्त गरेका अनुभव सबैका आधारमा चुस्त, दुरुस्त र सुदृढ निगरानी प्रणाली बनाउनुपर्छ भनेर त्यसमा जोड दिएर काम भइरहेको छ।’ उनले देशभित्र भइरहेको सङ्क्रमणमा कुन भेरिअन्टको भूमिका छ भनेर पनि नियमति रूपमा हेर्ने गरिएको बताए । उनले भने, ‘देशैभित्र सङ्क्रमण पुष्टि भएकामध्ये कुन चाहिँ भेरिअन्टको पुष्टि भएको हो भन्ने जीन सीक्वन्सिङ गर्ने र निगरानी गर्ने कामहरू एकदमै धेरै सावधानीका साथ गरिरहेका छौँ ।’ उनका अनुसार हालसम्म नेपालमा डेल्टाक्रोन भेरिअन्ट भेटिएको पुष्टि भएको छैन।

नयाँ भेरिअन्ट कस्तो ?
डेल्टा र ओमिक्रोन भेरिअन्टको संयुक्त रूप भएकाले त्यसलाई ुडेल्टाक्रोनु नाम दिइएको हो । यद्यपि हालसम्म डब्ल्यूएचओले त्यसलाई 'चिन्ताको भेरिअन्ट' का रूपमा वर्गीकरण गरेको छैन । त्यसको अर्थ यो भेरिअन्ट अहिलेसम्म जनस्वास्थ्यमा ठूलो प्रभाव पार्ने खालको देखिएको छैन भन्ने हो । तर डेल्टाक्रोनका कारण युरोपेली देशहरूमा सङ्क्रमण फेरि उकालो लाग्ने अवस्था बनेको बताइएको छ । वैज्ञानिकहरू यो भेरिअन्ट कत्तिको सङ्क्रामक छ वा यसमाथि खोपले कति काम गर्छ वा यसले गम्भीर खालका लक्षण ल्याउँछ कि ल्याउँदैन भन्ने कुरामा स्पष्ट भइसकेका छैनन् । त्यसैले यसबारे विश्वका विभिन्न देशमा थप अनुसन्धान जारी छ । ‘धेरै डराउनुपर्ने अवस्था छैन तर सतर्क हुनुपर्छ’ विभिन्न देशहरूमा डेल्टाक्रोन भेरिअन्ट देखिएका बेला नेपाल पनि उक्त भेरिअन्टप्रति ‘सतर्क बन्नुपर्ने तर धेरै डराइहाल्नुपर्ने अवस्था नरहेको’ सङ्क्रामक रोगविज्ञहरूको भनाइ छ । 
सङ्क्रामक रोग विशेषज्ञ डा. जनक कोइरालाका भनाइमा डेल्टाक्रोन भेरिअन्ट देखिएका स्थानमा ‘विस्तारै सङ्क्रमणमा वृद्धि’ देखिएको पाइएको छ ।
तर अझै पनि यो भेरिअन्टबारे धेरै जानकारी प्राप्त हुन बाँकी नै छ।
उनले भने, ‘यो भेरिअन्ट पाइएका देशहरूको अवस्था हेर्दा पहिले ओमिक्रोन र डेल्टा भइसकेकालाई सङ्क्रमण कम भएको जस्तो देखिएको छ।’
'यसले सङ्क्रमण बढाउन सक्ने तर डेल्टा वा ओमिक्रोनको जस्तो अवस्था नआउँला भन्ने लाग्छ किनिकी धेरैलाई पहिलेका भेरिअन्टले सङ्क्रमण गराइसकेका छन् र अधिकांशले खोप पनि लगाएका छन् । उनी पहिले नै सङ्क्रमण भएका र खोप लगाएकामा प्रतिरक्षा प्रणाली विकास भइकेकाले पनि त्यो सम्भावना कम हुने बताउँछन् । यद्यपि कोइरालाका भनाइमा विभिन्न खाले दीर्घ रोग लागेका र खोप नलगाएकामा यो भेरिअन्टले पनि कडा लक्षण देखाउन र उनीहरूका लागि घातक बन्न सक्छ । ‘अन्य देशको अवस्था हेर्दा यसले धेरै क्षति नगर्ला, सामान्य रुघाखोकी जस्तो भएर जालाझैँ देखिन्छ’ उनले भने ।
शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुको अनुसन्धान एकाइ प्रमुख डा। शेरबहादुर पुन पनि यो भेरिअन्ट आइहाल्दा पनि ‘चिन्तित हुनुपर्ने’ अवस्था नरहेको बताउँछन् । उनी नेपालका धेरैले खोप लगाइकेका र खोप लगाउने क्रम पनि जारी रहेकाले उक्त भेरिअन्टसँग लड्ने क्षमता विकास भइरहेको ठान्छन् ।  उनले भने, ‘मैले तत्काल धेरै डरलाग्दो अवस्था देखेको छैन। दोस्रो लहरमा जस्तो स्वास्थ्य प्रणाली नै ध्वस्त हुने खालको अवस्था चाहिँ आउने सम्भावना म देख्दिनँ ।’ उनी नेपालमा डेल्टा भेरिअन्ट फैलिएको दोस्रो लहरलाई सबैभन्दा ‘खतरनाक’ अवस्था भएको रूपमा हेर्छन् । अघिल्ला लहरहरूमा जस्तै यो भेरिअन्ट पनि भारतमा धेरै फैलिएमा नेपालमा त्यसले प्रत्यक्ष प्रभाव पार्ने विज्ञहरूको भनाइ छ । ‘नेपालको ट्रेन्ड हेर्दा भारतबाट बढी जोखिम रहेको देखिएको छ’ डा. कोइरालाले भने । ‘अन्यत्रको आवतजावत रोकथामका लागि सजिलो छ तर भारतसँग हाम्रो खुला सिमाना भएकाले सहज छैन ।’ त्यस्तो जोखिम कम गर्नका निम्ति सरकारले विशेष सतर्कता अपनाउनुपर्ने उनको सुझाव छ । डा. पुन पनि जोखिम कम हुने जस्तो देखिए पनि यो भेरिअन्टप्रति चनाखो हुनुपर्ने बताउँछन् ।

कोभिडको जोखिम कस्तो अवस्थामा ?
नेपालमा पछिल्ला दिनमा कोभिडबाट ज्यान गुमाउनेको सङ्ख्या शून्य रहेको र सङ्क्रमितहरू पनि केही सयको सङ्ख्या सीमित भएको सरकारी विवरणले देखाउँछ। त्यसलाई हेरेर सरकारले कोभिडबाट बच्न लगाइएका कतिपय प्रतिबन्धात्मक नियमहरूलाई खुकुलो पनि पारेको छ । सङ्क्रमण दरलाई हेरेर कतिपयले नेपालमा कोभिडको जोखिम न्यून भएको भनिरहेका छन् । तर सरकारी अधिकारीहरू 'जोखिम कम भएको' भन्न नमिल्ने बताउँछन् । 
स्वास्थ्य मन्त्रालयका सहप्रवक्ता अधिकारीले भने, ‘सङ्क्रमणको सङ्ख्या कम भएकोलाई मात्र जोखिम कम भएको भन्न मिल्दैन। त्यसका धेरै मापदण्ड छन्। अहिलेको भेरिअन्ट र नयाँ आउने भाइरसबाट पनि सङ्क्रमण हुन सक्छ ।’ उनी खोप लगाउने उमेर समूहका ९० प्रतिशतले कम्तीमा एक मात्रा खोप लिइसकेको तर अझै कैयौँले लिन बाँकी रहेको बताउँछन् । त्यस्ता व्यक्तिमा जोखिम बढी हुने भएकाले सरकारले सबैलाई समेट्न खोप अभियानलाई निश्चित भूगोलमा विशेष तरिकाले चलाउनेबारे पनि सोचिरहेको उनको भनाइ छ। नेपालमा अहिले ४,००० जनाभन्दा केही बढी मात्र सक्रिय सङ्क्रमित रहेको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ । बिहीवार ४,५०० बढी नमुना जाँच गर्दा जम्मा २७ जना नयाँ सङ्क्रमित थपिएको मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको विवरणमा उल्लेख छ ।–बीबीसी