कुकुर र बिरालोको संख्या यकिन गर्दै महानगर 
ललितपुर । कुकुर र बिरालो पाल्दा पनि दर्ता गरेर मात्रै पाल्नु पर्ने नियम सुन्दा तपाईंलाई अचम्म लाग्न सक्छ । हो, अब काठमाडौं महानगरका वासीले घरमा कुकुर र बिरोलो पाल्दा दर्ता गराएर मात्रै पाल्न पाउने छन् ।  काठमाडौं महानगरले पालिकाभित्र पालिएका कुकुर बिरालोको एकिन तथ्यांक पत्ता लगाउन ती जनावरको दर्ता गर्न आह्वान गर्दै  सूचना प्रकाशित गरेर प्रक्रिया अघि बढाएको हो ।  काठमाडौं महानगरले कुकुर, बिरालोको सुरक्षा र घरधनीलाई पशुप्रति जिम्मेवार बनाउन दर्ता गरेर मात्रै पाल्न पाउने व्यवस्था गरेको हो । घरधनीले आफूले पालेका कुकुर र बिरालोको विवरण  सम्बन्धित वडामा दर्ता गराउनु पर्नेछ । 

काठमाडौं महानगरका पशु विकास निर्देशक डा. अवधेष झाले महानगरवासीले कुकुर  र बिरालोलाई माइक्रोचिप लगाई दर्ता गरेर मात्रै पाल्न पाउने बताए । उनले भने, ‘कुकुरको सुरक्षा र पशु पाल्नेलाई जिम्मेवार बनाउन महानगरले यो नीति ल्याएको हो ।’ डा.झाका अनुसार खोप कार्यक्रम सञ्चालनदेखि पशुको सुरक्षासँग सम्बन्धित नीति नियम बनाउन समेत तथ्यांक आवश्यक पर्ने भएकाले कुकुर र बिरालोको तथ्यांक संकलन गर्न लागिएको हो ।  पछिल्लो समय कुकुर, बिरालो चोरी भएको, हराएको तथा छाडा छोडिएको जनगुनासो धेरै आउने गरेको छ । डा. झाले भने, ‘आफूलाई मन लाग्दा पाल्ने, मन नलागेपछि छाडिदिने क्रम बढ्दै गयो, यसलाई निरुत्साहित गर्न अनिवार्य रुपमा दर्ता गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेका हौं । दर्ता गर्दा जातको शुद्धता समेत कायम हुने उनको भनाई थियो । माइक्रोचिप्समा १५ वटा अंक हुन्छ । यो चिप्स कुकुरको गर्दन नजिकै छालाभित्र इन्जेक्सन मार्फत राखिन्छ । यसलाई सजिलै झिक्न सकिँदैन । कुकुर हराएको सूचना घरधनीले वडा कार्यालयमा निवेदन मार्फत दिनुपर्छ । वा, कसैले सडक, पेटी, चौतारा कहिँ कतै कुकुर भेटे कुकुरको शरीरमा भएको चिप्समा उल्लेख भएको नम्बर अनुसार घरधनीको को हो ? पत्ता लगाउन सक्छ । 

पशु चिकित्सक डा. झाले भने, ‘एउटा चिप्समा उल्लेख भएको नम्बर अर्कोकोसँग मिल्दैन ।’
पशु कल्याण संघकी अध्यक्ष एवं स्नेहाज केयरकी संस्थापक अध्यक्ष स्नेहा श्रेष्ठले काठमाडौं महानगर भित्र दर्ता गराएर मात्रै कुकुर–बिरालो पाल्न पाउने व्यवस्था सह्रानीय भएको बताइन् ।  उनले भनिन्, ‘यसलाई देशका अन्य नगरपालिकाहरूले पनि अनुशरण गर्नुपर्छ । पशुअधिकार प्रति स्थानीय सरकार संवेदनशील भएको यो एक उदाहरण हो ।’ 

घरधनीलाई आफूसँग रहेका कुकुर र बिरोलोप्रति जिम्मेवार बनाउन यो प्रभावकारी हुने उनको धारण छ । घरधनीले विशेष गरी कुकुर बुढो र बिरामी भएपछि समुदायमा लगेर छाडिदिने गरेको बताउँदै उनले भनिन् , ‘दर्ता भएपछि जथाभावी छाड्न मिल्दैन, छाडेपनि उनीहरू सजायको भागिदार हुन्छन् ।’ कुकुरको दर्ता गराउँदा समुदायमा बेबारिसे अवस्थामा भेटिने कुकुरहरुको संख्या कम हुने विश्वास उनको छ ।  स्नेहाज केयरले १० वर्षदेखि समुदायमा वेवारिसे अवस्थामा रहेका कुकुर र गाईभैँसी लगायत अन्य जनावरलाई आश्रय दिइरहेको छ ।